sobota, 14 listopada 2009

1907, nadrzednym dulszczyzna... ...

Moralność pani Dulskiej wystawiana była najpierw w Krakowie (1906), później w Warszawie (1907), gdzie nosiła podtytuł Tragifarsa kołtuńska. Znakomita konstrukcja sceniczna utworu, nowoczesne wykorzystanie zaznaczonej w didaskaliach scenografii charakteryzującej bohaterów jeszcze przed ich pojawieniem się na scenie, świetny rysunek każdej z postaci – zapewniły sztuce niesłabnące powodzenie oraz sprawiły, iż termin „dulszczyzna" został do dzisiaj obiegowym synonimem kołtunerii, obłudy, hipokryzji, wąskich horyzontów myślowych i głupoty. Określenie „dulszczyzna" stało się wręcz nadrzędnym hasłem opisowym i wartościującym, przekraczając granice czasu i wypierając stworzone równocześnie terminy „filister" i „podfilipski". Sztuka Moralność pani Dulskiej miała ponad 200 realizacji w teatrach zawodowych w Polsce (w tym również w teatrze radiowym i – kilkakrotnie – telewizyjnym), wchodząc w skład klasycznego kanonu repertuarowego, została też trzykrotnie sfilmowana (1930, 1974 i 1980) oraz przerobiona na musical. Była również tłumaczona na języki: ukraiński, czeski i niemiecki. Do tematu Dulskich Zapolska powróciła jeszcze w opowiadaniach Pani Dulska przed sądem – 1908 i Śmierć Felicjana Dulskiego – 1911.