sobota, 31 października 2009

moralne zobiektywizowanych Bogu, ...

Inną odmianę wczesnoromantycznego indywidualizmu, bo określoną przez bunt wyrażający się nie tylko w refleksji, ale w zobiektywizowanych formach, takich jak samowola, zemsta, zbrodnia lub indywidualistycznie pojęta naprawa świata, reprezentują utwory Schillera i Byrona, a w literaturze polskiej np. Maria (1825) Malczewskiego, Zamek kaniowski (1828) Goszczyńskiego czy powieści poetyckie Słowackiego. Schilleryzm to przede wszystkim pytanie o granice i konsekwencje moralne skrajnie indywidualistycznie rozumianej wolności. Pytanie to stanowi motyw przewodni dramatu Zbójcy, inspirującego w dużej mierze myśl indywidualistyczną romantyków. Zostały w nim bowiem przedstawione dwa typy buntu jednostki przeciw światu. Bunt Franciszka skierowany jest przeciwko wszelkim granicom narzuconym jednostce przez siły wobec niej zewnętrzne, a więc przeciwko Bogu, naturze, prawu, sumieniu, więzom krwi. Dając upust swoim żądzom i egoistycznym pragnieniom, jednostka w ten skrajny sposób zbuntowana zdolna jest potraktować wszystko, co ogranicza jej wolę, w sposób instrumentalny. Skrajnie woluntarystyczna filozofia leżąca u genezy tego rodzaju buntu była przez romantyków opatrywana licznymi zastrzeżeniami moralnymi.