o twórczości Naruszewicza jest takie oto znamienne zdanie: „na ustroniu, w odosobnieniu, zbliżamy się do natury, to jest do myśli Boga" [podkr. A. B.]. W 1. 50-tych Kraszewski zaczął mocno akcentować konieczność respektowania pojętej socjologicznie rzeczywistości: „Rzeczywistość, życie powszednie ze swymi możliwymi ideałami [...] powinno być właśnie zadaniem powieści"