mozliwosci przezwyciezenia historiozoficzna, ...

Filozoficzna teoria tragizmu. Wiek XIX przenika poczucie totalnej tragiczności: czasu historycznego, historii narodowej, losu pokoleń, indywidualnych biografii, podstawowych momentów egzystencji (miłość, śmierć), a zarazem myśl o potrzebie i możliwości jego przezwyciężenia przez restytucję naruszanego ładu bądź ustanowienie jego nowej postaci. Koniecznym dopełnieniem XIX-wiecznego „czuia tragiczności" jest utopia idylli, choć akcenty w ciągu wieku układały się nierównomiernie. Doświadczenia historyczne końca XVIII w. i początku XIX sprawiły, że w antynomicznym światopoglądzie romantycznym tragizm stał się zasadniczym rysem rzeczywistości (kategoria ontologiczna), zwłaszcza historycznej i politycznej (kategoria historiozoficzna), oraz położenia człowieka w świecie nowożytnym (kategoria antropologiczna). Określał też sposób poznania ludzkiego istnienia (kategoria poznawcza) i stanowił kryterium oceny i wartościowania świata i człowieka (kategoria etyczna). Dominująca pozycja tragizmu w świadomości nowożytnej ma związek z oddzieleniem go od tragedii jako gatunku literackiego. Uwolnienie kategorii tragizmu od gatunkowych uwikłań i jej ufilozoficznienie dokonało się na początku wieku na gruncie niemieckiej myśli idealistycznej (m. in. J. W. Goethego, F. Schillera, G. W. F. Hegła,