podrozy Pszonka... czesto ...

Bajki J. Ursyna Niemcewicza, jeszcze o wyraźnie oświeceniowym charakterze, inicjują XIX-wieczną kartę księgi humoru. Znacznie bardziej interesujące ze względu na stosowane techniki humorystyczne są utwory wileńskich „Szubrawców", zamieszczane w „Wiadomościach Brukowych" (1817—1822). Towarzystwo „Szubrawców" obejmowało, bodaj po raz pierwszy w dziejach naszej literatury, zespół twórców świadomie stawiających sobie za cel naprawiać wady społeczne za pomocą prasy satyrycznej i humorystycznej publicystyki. W piśmie satyrycznym „Wiadomości Brukowe" zamieszczali swe utwory m.in. Jędrzej Śniadecki, M. Bałiński, I. Szydłowski. Odezwy, mowy, Kodeks Szubrawców, humorystyczne felietony, ucinki, gawędy, sprawozdania z podróży stanowią specyficzne „gatunki" humorystycznego piśmiennictwa wykształcone w tym kręgu autorskim. Pewne podobieństwa do tradycji „Wiadomości Brukowych" dostrzec można w satyryczno-humorystycznym piśmie „Humorysta Warszawski" (ukazującym się od 3 X 1839 do końca r. 1840), jak też w sarkazmie autorów z kręgu tzw. Cyganerii warszawskiej lub w czasopiśmie satyrycznym „Pszonka" (1839— 1844 w Strasburgu, potem w Paryżu). Wiele form tej humorystyki znajdzie kontynuacje, często modyfikując swój kształt, w satyrze galicyjskiej, m.in. w Kronikach oraz beletrystyce J. Lama i utworach W. Ostoi Zagórskiego (m.in. Pamiętniki starego parasola, 1884).